Η πνευματική παραγωγή του Ρεθύμνου κατά τη διάρκεια της Βενετοκρατίας ήταν πλούσια ποσοτικά και ποιοτικά και σημαντική για την μετέπειτα πορεία των Νεοελληνικών Γραμμάτων και Τεχνών. Η άνθηση οφείλεται στην οικονομική και πνευματική ανάπτυξη που παρατηρήθηκε στην περιοχή κατά την περίοδο της Βενετοκρατίας: η ειρηνική διαβίωση και η επαφή με έναν ανεπτυγμένο πνευματικά και πολιτιστικά λαό ήταν οι παράγοντες που συνετέλεσαν στην καλλιέργεια της παιδείας και των γραμμάτων και στην εμφάνιση αξιόλογης πνευματικής παραγωγής.

Η πνευματική παράδοση του Ρεθύμνου συνεχίστηκε ακόμα και στις δύσκολες μέρες της Τουρκοκρατίας, με πρω­τοπόρους το λόγιο και θερμό πατριώτη Μανουήλ Βερνάρδο , τον λόγιο και μεγάλο πατριώτη Εμμανουήλ Βυβιλάκη , το σπουδαίο φιλόλογο Εμμανουήλ Γενεράλι , τον πρωτοπόρο του σοσιαλιστικού κινήματος στη χώρα μας Σταύρο Καλλέργη, τις πρώτες φεμινίστριες Καλλιρόη Παρρέν-Σιγανού και Άννα Βερ­νάρδου-Αποστολάκη, το θεμελιωτή της λαογραφίας στην Κρήτη Παύλο Βλαστό , τον ιδρυτή της Γλωσσολογίας Γεώργιο Χατζηδάκη, τους Πανεπιστημιακούς Ν. Χατζηδάκη , Χ. Μακρή, Γ. Κουρμούλη , Γ. Δασκαλάκη , Ν. Σταυρουλάκη, Χ. Ζαμπετάκη, Μ. Σακκόραφο , Ι. Μαρκιανό, Ν. Παπαδάκη, τον εκδότη της Μ.Ε.Ε. Π. Δρανδάκη , τον καθηγητή και λαϊκό αγωνιστή Γιαν. Μαθιουδάκη, τους ζωγράφους Ν. Φωτάκη, Γ. Γαληνό, τους αγιογράφους Αντ. Βεβελάκη, Ιω. Σταθάκη, το γλύ­πτη Γ. Κανακάκη, τους Ακαδημαϊκούς Π. Πρεβελάκη, Μ. Μανούσακα, το δικη­γόρο συγγραφέα και ερευνητή Μιχ. Παπαδάκη, τον ιδρυτή της Ι.Λ.Ε.Ρ. Χρ. Σταυ­ρουλάκη, το νοσταλγό ποιητή του Ρεθύμνου Γ. Καλομενόπουλο , το δεικτικό πε­ζογράφο του Γιαν. Δαλέντζα , τους ονομαστούς λυράρηδες Α. Ροδινό , Μ. Λαγό , Αντ. Καρεκλά , Ν. Ξυλούρη , Κ. Μουντάκη , τους ρεμπέτες Γ. Αγιούτη, Στυλ. Φουσταλιέρη, τους ιδρυτές της Βιβλιοθήκης και πολλούς άλλους πνευματικούς αν­θρώπους που τίμησαν και τιμούν με το έργο τους αυτόν τον ευλογημένο τόπο, τον οποίο συνεχίζουν να υπηρετούν με αφοσίωση οι νεότεροι.