Παλιά πόλη
Η Παλιά πόλη του Ρεθύμνου είναι χτισμένη πάνω στο ακρωτήρι της βόρειας παραλίας που ξεκόβει από τη στεριά και προχωρά μέσα στη θάλασσα.
Μέσα από ένα σύμπλεγμα διώροφων και τριώροφων σπιτιών, ξεπροβάλλουν μιναρέδες των Οθωμανικών τζαμιών, το κωδωνοστάσιο του 19ου αιώνα του Μητροπολιτικού ναού κι ο φάρος στο στόμιο του λιμανιού που καθώς υψώνονται στον ουρανό συνδράμουν στη γραφικότητα της πόλης εμπλουτίζοντάς τη με ποικιλία και χρώμα. Το Βενετσιάνικό φρούριο που δεσπόζει σήμερα στο λόφο του Παλαίκαστρου και υψώνεται αγέρωχα πάνω από το Κρητικό Πέλαγος έρχεται να συμπληρώσει την απαράμιλλη εικόνα ομορφιάς και γοητείας.
Ο Παντελής Πρεβελάκης στο «Χρονικό μιας Πολιτείας» περιγράφοντας το Ρέθυμνο δίνει ακριβώς αυτή την άποψη της πολιτείας που κάνει χιλιάδες επισκέπτες ακόμα και σήμερα να σταματήσουν για να το φωτογραφήσουν από τις ίδιες ακριβώς θέσεις που εδώ κι αιώνες παλιοί χαρτογράφοι και περιηγητές κοντοστάθηκαν γοητευμένοι στο δρόμο για να τη σκιτσάρουν από μακριά.
Σήμερα, το Ιστορικό Κέντρο του Ρεθύμνου διατηρεί σε ένα μεγάλο τμήμα του τον πολεοδομικό ιστό των χρόνων της Ενετοκρατίας με δυο κεντρικές οδούς και μικρά στενάκια που οδηγούν σε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια και κάποιες μικρές πλατείες που παρέμειναν αναλλοίωτες μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Η περίοδος της Τουρκοκρατίας άφησε τα δικά της αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Στα κτίρια προστέθηκαν κιόσκια (σαχνισιά), στα θυρώματα σύμβολα της μουσουλμανικής πίστης (alem) και επιγραφές, τα ενετικά μοναστήρια μετατράπηκαν σε τζαμιά με μιναρέδες, ενώ κτίστηκαν κρήνες και λουτρά δίνοντας έτσι στην πόλη ένα νέο χαρακτήρα. Εξαιτίας των ιδιαίτερων αυτών χαρακτηριστικών της, η Παλιά Πόλη χαρακτηρίστηκε το 1967 Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο, και το 1985 Παραδοσιακός Οικισμός.
Από τα μνημεία της Παλιάς Πόλης ξεχωρίζουν: η Φορτέτσα (βενετσιάνικο φρούριο), η Λότζια (ενετική λέσχη όπου συγκεντρώνονταν οι ευγενείς τιμαριούχοι,), η κρήνη Ριμόντι (με το οικόσημο του Βενετού κυβερνήτη Ριμόντι), η πύλη Guora (Μεγάλη πόρτα) η κεντρική είσοδος του χερσαίου τείχους των Ενετών, ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Φραγκίσκου, το γραφικότατο ενετικό λιμάνι. Από την περίοδο της Τουρκοκρατίας σώζονται τα τζαμιά του Καρά Μουσά Πασά, της Νερατζέ, της Βαλιδέ Σουλτάνας και του Μασταμπά (στην νέα πόλη).
Το Ρέθυμνο, αποτελεί σήμερα ένα μοναδικό μνημείο αρχιτεκτονικής και παράδοσης και συγχρόνως χώρο απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς καθώς το αγκαλιάζει η θάλασσα από ανατολικά με μια παραλία πλαισιωμένη με φοινικόδεντρα.
Πέρα από τις χαρές της θάλασσας, το Ρέθυμνο προσφέρεται για όλα τα είδη ψυχαγωγίας κατά την διάρκεια του χρόνου. Το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ που διοργανώνεται κατά τους θερινούς μήνες στο θέατρο «Ερωφίλη», πάνω στο Φρούριο, δίνει την δυνατότητα να ζήσει κανείς μαγικές στιγμές θεάτρου, χορού και μουσικής. Τα πολυάριθμα μπαράκια μέσα στα γραφικά στενά του ιστορικού κέντρου καθώς και τα ρακάδικα με τους κρητικούς μεζέδες προσφέρονται για ολονύχτιο ξεφάντωμα. Στο ενετικό λιμάνι μέσα σε μια ατμόσφαιρα ηρεμίας και γαλήνης, κάτω από το φως του φεγγαριού που καθρεφτίζεται στα νερά του, απολαμβάνει κανείς τα μυστικά της κρητικής κουζίνας μέσα από μια ποικιλία προϊόντων από αγνά υλικά του τόπου.
Κάνοντας βόλτα στα σοκάκια του Ιστορικού Κέντρου, με σκηνικό κτίρια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, σε ένα τοπίο φυσικής ομορφιάς, καθώς πέργκολες με κληματαριές και πολύχρωμα λουλούδια στολίζουν κάθε γωνιά του, ολοκληρώνει κανείς την εικόνα του για την πόλη αυτή.
Πέρα από αυτά, όμως, το κυριότερο πλεονέκτημα του Ρεθύμνου είναι η φιλοξενία και η ζεστασιά των κατοίκων του, που το καθιστούν έναν τόπο που πάντα επιστρέφεις.
Μέσα από ένα σύμπλεγμα διώροφων και τριώροφων σπιτιών, ξεπροβάλλουν μιναρέδες των Οθωμανικών τζαμιών, το κωδωνοστάσιο του 19ου αιώνα του Μητροπολιτικού ναού κι ο φάρος στο στόμιο του λιμανιού που καθώς υψώνονται στον ουρανό συνδράμουν στη γραφικότητα της πόλης εμπλουτίζοντάς τη με ποικιλία και χρώμα. Το Βενετσιάνικό φρούριο που δεσπόζει σήμερα στο λόφο του Παλαίκαστρου και υψώνεται αγέρωχα πάνω από το Κρητικό Πέλαγος έρχεται να συμπληρώσει την απαράμιλλη εικόνα ομορφιάς και γοητείας.
Ο Παντελής Πρεβελάκης στο «Χρονικό μιας Πολιτείας» περιγράφοντας το Ρέθυμνο δίνει ακριβώς αυτή την άποψη της πολιτείας που κάνει χιλιάδες επισκέπτες ακόμα και σήμερα να σταματήσουν για να το φωτογραφήσουν από τις ίδιες ακριβώς θέσεις που εδώ κι αιώνες παλιοί χαρτογράφοι και περιηγητές κοντοστάθηκαν γοητευμένοι στο δρόμο για να τη σκιτσάρουν από μακριά.
Σήμερα, το Ιστορικό Κέντρο του Ρεθύμνου διατηρεί σε ένα μεγάλο τμήμα του τον πολεοδομικό ιστό των χρόνων της Ενετοκρατίας με δυο κεντρικές οδούς και μικρά στενάκια που οδηγούν σε δημόσια και ιδιωτικά κτίρια και κάποιες μικρές πλατείες που παρέμειναν αναλλοίωτες μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Η περίοδος της Τουρκοκρατίας άφησε τα δικά της αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Στα κτίρια προστέθηκαν κιόσκια (σαχνισιά), στα θυρώματα σύμβολα της μουσουλμανικής πίστης (alem) και επιγραφές, τα ενετικά μοναστήρια μετατράπηκαν σε τζαμιά με μιναρέδες, ενώ κτίστηκαν κρήνες και λουτρά δίνοντας έτσι στην πόλη ένα νέο χαρακτήρα. Εξαιτίας των ιδιαίτερων αυτών χαρακτηριστικών της, η Παλιά Πόλη χαρακτηρίστηκε το 1967 Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο, και το 1985 Παραδοσιακός Οικισμός.
Από τα μνημεία της Παλιάς Πόλης ξεχωρίζουν: η Φορτέτσα (βενετσιάνικο φρούριο), η Λότζια (ενετική λέσχη όπου συγκεντρώνονταν οι ευγενείς τιμαριούχοι,), η κρήνη Ριμόντι (με το οικόσημο του Βενετού κυβερνήτη Ριμόντι), η πύλη Guora (Μεγάλη πόρτα) η κεντρική είσοδος του χερσαίου τείχους των Ενετών, ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Φραγκίσκου, το γραφικότατο ενετικό λιμάνι. Από την περίοδο της Τουρκοκρατίας σώζονται τα τζαμιά του Καρά Μουσά Πασά, της Νερατζέ, της Βαλιδέ Σουλτάνας και του Μασταμπά (στην νέα πόλη).
Το Ρέθυμνο, αποτελεί σήμερα ένα μοναδικό μνημείο αρχιτεκτονικής και παράδοσης και συγχρόνως χώρο απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς καθώς το αγκαλιάζει η θάλασσα από ανατολικά με μια παραλία πλαισιωμένη με φοινικόδεντρα.
Πέρα από τις χαρές της θάλασσας, το Ρέθυμνο προσφέρεται για όλα τα είδη ψυχαγωγίας κατά την διάρκεια του χρόνου. Το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ που διοργανώνεται κατά τους θερινούς μήνες στο θέατρο «Ερωφίλη», πάνω στο Φρούριο, δίνει την δυνατότητα να ζήσει κανείς μαγικές στιγμές θεάτρου, χορού και μουσικής. Τα πολυάριθμα μπαράκια μέσα στα γραφικά στενά του ιστορικού κέντρου καθώς και τα ρακάδικα με τους κρητικούς μεζέδες προσφέρονται για ολονύχτιο ξεφάντωμα. Στο ενετικό λιμάνι μέσα σε μια ατμόσφαιρα ηρεμίας και γαλήνης, κάτω από το φως του φεγγαριού που καθρεφτίζεται στα νερά του, απολαμβάνει κανείς τα μυστικά της κρητικής κουζίνας μέσα από μια ποικιλία προϊόντων από αγνά υλικά του τόπου.
Κάνοντας βόλτα στα σοκάκια του Ιστορικού Κέντρου, με σκηνικό κτίρια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, σε ένα τοπίο φυσικής ομορφιάς, καθώς πέργκολες με κληματαριές και πολύχρωμα λουλούδια στολίζουν κάθε γωνιά του, ολοκληρώνει κανείς την εικόνα του για την πόλη αυτή.
Πέρα από αυτά, όμως, το κυριότερο πλεονέκτημα του Ρεθύμνου είναι η φιλοξενία και η ζεστασιά των κατοίκων του, που το καθιστούν έναν τόπο που πάντα επιστρέφεις.